NOG EENS OP EEN RIJTJE GEZET: ONZE ARGUMENTEN EN ACTIES VOOR BEHOUD VAN BLAUWE GOLVEN IN 2017

De Sloopplannen van het college van B&W van Arnhem

Begin 2017 lanceerde het Arnhemse college van Burgemeester & Wethouders (gesteund door SP, D'66 en CDA) het plan voor een zogenaamde Creatieve Corridor. Die Creatieve Corridor, bestemd voor langzaam verkeer, zou een verbinding moeten worden tussen het nieuwe filmhuis in het oosten van de stad en Museum Arnhem in het westen.

Wij, de Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem en de Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Bond Heemschut, juichen dat plan nog altijd van harte toe.

Waar we niet voor juichen, is wat het college van B&W als voorwaarde aan het plan verbond. Die voorwaarde was de sloop van Peter Struyckens, uit de jaren zeventig van de vorige eeuw daterende omgevingskunstwerk Blauwe Golven op het Roermondsplein.

Blauwe Golven zou plaats moeten maken voor een park. Dat park, halverwege de Creatieve Corridor, zou plaats bieden aan een aantal paviljoens, onder andere voor architectuurcentrum CASA, een skatebaan en andere sportfaciliteiten.

De argumenten van het college van B&W voor sloop

Het college van B&W voerde in 2017 de volgende argumenten aan voor de sloop van Blauwe Golven en parkaanleg.

a)     De ontwikkelingen in de stad maakten een wijziging van het wegennet rond en door Blauwe Golven noodzakelijk. Als gevolg van die noodzakelijke verkeersingrepen zou ook een ingreep moeten plaatsvinden in Blauwe Golven. Aangezien Peter Struycken daar niet aan wilde meewerken was sloop onvermijdelijk.

b)     Sloop zou een bron wegnemen van hittestress in de stad. Blauwe Golven, aldus B&W, hield hitte vast en straalde die uit. Struyckens omgevingskunstwerk zou een hitteschild en een 'bakplaat' zijn.

c)      Het college van B&W noemde nog een ander milieuvoordeel. Een park zou fijnstof en de uitstoot van CO2 kunnen opvangen.

d)     Een park zou bovendien ruimte bieden voor ontspanning, ontmoeting, sport en creatieve uitingen van Arnhemmers, met name op het gebied van graffitikunst.

e)     Een park zou lawaaioverlast verminderen.

f)       Blauwe Golven was voor iedereen zichtbaar aangetast door stof en vuil. Aan onderhoud en schoonmaak werd, althans volgens het college van B&W, voldoende gedaan, maar echt schoon zou het omgevingskunstwerk nooit kunnen worden.

g)     Een in september 2017 aangevoerd nieuw argument van B&W was de toestand van de betonstenen waaruit Blauwe Golven is opgebouwd. Die zouden versleten en aan hun einde zijn en zeker binnen veertig jaar vervangen moeten worden.

Haast, onzorgvuldige procedure en niet door onderzoek van feiten onderbouwde argumenten van B&W

Zijn de hierboven opgesomde argumenten van het college van B&W van Arnhem gebaseerd op gedegen onderzoek van de feiten? En was er sprake van een gedegen procedure waarbij de tijd werd genomen om de zaak te onderzoeken en te bespreken in de gemeenteraad, met bewoners van de stad en deskundigen van buiten?

Ons antwoord op beide vragen is: nee. Het college van B&W had grote haast. Een beslissing over Blauwe Golven zou aanvankelijk eind 2017 worden genomen. Het college van B&W probeerde de zaak er echter door te drukken door de kwestie plotsklaps vlak vóór het zomerreces van 2017 op de agenda te zetten. Dat laatste mislukte door protesten en het ingrijpen van de gemeenteraad. Afgezien van de grote haast, was er nog meer aan te merken op de door B&W gevolgde procedure. Waarom had de gemeente geen kunst- en cultuurhistorische waardebepaling laten opstellen door een onafhankelijke kunsthistoricus, zoals de rijksoverheid dat gewoonlijk doet? In het geval van de Blauwe Golven gaat het immers om een gerenommeerde Nederlandse kunstenaar en een internationaal bekend omgevingskunstwerk. Uiteindelijk gaf in april 2017 Erfgoedvereniging Bond Heemschut kunsthistoricus Jonneke Jobse de opdracht om een cultuurhistorische waardebepaling op te stellen (te lezen op ons weblog), maar wat ons betreft had het college van B&W van Arnhem dat moeten doen. Uit de hele gang van zaken sprak onverschilligheid tegenover cultureel erfgoed van na de Tweede Wereldoorlog en het ontbreken van de bereidheid om waarde en betekenis van dat erfgoed te laten meewegen. Onzorgvuldig was het Arnhemse college van B&W in onze ogen bovendien als het ging om de feiten. Een van die feiten, of beter gezegd 'vermeende feiten', was de bewering van de verantwoordelijke wethouder Gerrie Elfrink, dat Peter Struycken niet zou willen meewerken aan de noodzakelijke veranderingen van het wegenplan.

BERNARD COLENBRANDER: TER VERDEDIGING VAN BLAUWE GOLVEN

(Tekst uitgesproken door Bernard Colenbrander, hoogleraar architectuurgeschiedenis en architectuurtheorie aan de Technische Universiteit Eindhoven, tijdens de informatieve bijeenkomst Behoud Blauwe Golven: waardevol voor Arnhem, belangrijk voor Nederland op vrijdag 22 september 2017 in Rozet Arnhem.)

Het bedreigde voortbestaan van de Blauwe Golven is een zaak waarvan het belang de stad Arnhem te boven gaat. De levensduur van kunst in de openbare ruimte is penibel genoeg om, iedere keer wanneer een plan tot  verandering of verwijdering gepresenteerd wordt, de ingebrachte argumenten nauwkeurig op waarde te schatten. Wordt niet te snel aangenomen dat het conjuncturele moment van een kunstwerk voorbij is en dat het hoog tijd is voor iets anders? Van alle werken van Peter Struycken zijn er niet bijster veel overgebleven, hoe kort geleden het ook nog is dat ze gewaardeerd werden. Blijkbaar is het voor kunst in de buitenruimte nog moeilijker om gereputeerd oud te worden dan voor gebouwen het geval is.

© foto Gerth van Roden / Gelders Archief 1977

Er is alle reden om de Blauwe Golven die ouderdom te gunnen, want het gaat om een uniek kunstwerk. Misschien is de moeilijkheid dat het niet een kunstwerk is dat ieders zintuigen meteen behaagt. Gelegen op deze plek, beheerst door het verkeer, heeft het bij eerste waarneming zelfs iets onbehaaglijks. Maar bekijk de locatie eens van boven en verbeeld je hoe het er uitzag ten tijde van de aanleg. Wat je dan ziet is dat de Blauwe Golven betrokken zijn bij de drastische ingenieurslogica van stedelijke ontwikkeling. Je ziet het grondverzet, met hier en daar nog een spoor in de bodem van voorbije stedelijkheid. Je ziet de nieuwe verkeersinfrastructuur vorm krijgen en via een fly over naar een hoger schaalniveau reiken. Je ziet occupatiepatronen met een verscheidenheid aan ouderdom. Je ziet de historische systemen door elkaar heen bewegen, op weg naar een ingewikkelde synthese, tussen oud en nieuw, tussen statisch en dynamisch. En wat draagt de kunst van Peter  Struycken daaraan bij? Die bemiddelt tussen wat er zich hier voltrekt. De bodem was hier plat, maar in Arnhem hoort die te golven en dan is er ook nog het viaduct dat de tweede dimensie in beweging zet: de Blauwe Golven kunnen niet anders dan volgen en dat doen ze dan ook.

Hoe lastig is het om in de buurt van historisch stedelijk weefsel ook het geweld mee te maken van machtige verkeersinfrastructuur? De verstandhouding is niet per gemakkelijk. In Arnhem helpt het dat de oude architectuur op veel plaatsen aangevuld is door architectuur uit de wederopbouwperiode van na de Tweede Wereldoorlog. Er wordt bemiddeld tussen de extremen. Door de Blauwe Golven wordt de omgang wederzijds nog wat gemakkelijker gemaakt. Vanuit de oude stad gezien is het net alsof de verkeersdynamiek kabbelend wordt ingeleid, daar waar je de blauwe stenen begint te zien, al zijn ze nog zo grauw geworden.

Infrastructuur gaat door voor onheimelijk naarmate ze grootschaliger wordt. Enig spektakel kan dan helpen: een fontein bijvoorbeeld. Maar een fontein in het halfduister, op een stenen vlakte zonder mensen, helemaal geruststellend is het niet. Maar is de stad er om overal gerust te stellen? Dat is teveel gevraagd. De stad mag een concrete, realistische stad zijn. De bijdrage van de kunst is dan navenant: ze moet zodanig concreet zijn dat ze de realiteit toenadert. Bij een stad van enige omvang is realiteit meervoudig. Er is de realiteit van de opgefrunnikte binnensteden, vol met halfdronken terrasbezoekers, maar is ook een realiteit die leger is en die veeleer uit stevige vormen en beweging bestaat, zoals bij de Blauwe Golven aan de orde is.  

Ook de legere realiteiten van de stad hebben onderhoud nodig. Zoals in de binnenstad iedere ochtend de vloerpizza’s van de afgelopen nacht worden weggeschrobd, zo verdienen ook versteende golven zo nu en dan een sopje, al mogen in Holland golven van mij ook grauw en grijs zijn.

CAREL BLOTKAMP: ARNHEM ** (vaut le détour)

(Tekst uitgesproken door Carel Blotkamp, emeritus hoogleraar moderne kunst aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, tijdens de informatieve bijeenkomst Behoud Blauwe Golven: waardevol voor Arnhem, belangrijk voor Nederland op vrijdag 22 september 2017 in Rozet Arnhem.)

Dit is het zogenaamde oxaal van de kathedrale Sint-Janskerk in Den Bosch – de traditionele afscheiding tussen het koor voor de priesters en het schip voor de leken. Het oxaal, dat wel iets heeft van een klassieke triomfpoort, werd omstreeks 1600 in het machtige gotische kerkgebouw opgericht, in de stijl van dat moment. Het is een prachtig voorbeeld van architectuur en beeldhouwkunst van de noordelijke renaissance, uitgevoerd in wit en zwart marmer, met sculpturen van albast. In de ruimte ervoor staan nog meer beelden maar die zijn niet direct van religieuze aard. De foto is dan ook niet in de kerk in Den Bosch genomen maar in het Victoria & Albert Museum in Londen. In 1866 is het oxaal namelijk door het kerkbestuur van de Sint-Jan verkocht. Boze tongen beweerden dat het 1200 gulden opleverde, terwijl het afbreken 2000 gulden had gekost.

In 1873 publiceerde een 29-jarige jurist, Victor de Stuers, in het tijdschrift De Gids een uitvoerig artikel onder de titel ‘Holland op zijn smalst’. Daarin uitte hij scherpe kritiek op de rijksoverheid en de gemeentelijke overheden die toelieten of zelfs actief bevorderden dat belangrijke cultuurobjecten werden vernietigd of verkwanseld. Hij noemde tientallen, zo niet honderden voorbeelden van historische gebouwen zoals stadspoorten en kastelen die in de negentiende eeuw waren afgebroken, van schilderijen en hele collecties kunstwerken die naar het buitenland waren verkocht. Aan het oxaal van de Sint-Jan besteedde hij in dat verband veel aandacht. Het had, als het al uit de kerk verwijderd moest worden, een ereplaats verdiend in een Nederlands museum, maar de overheid had de andere kant uit gekeken, zo luidde zijn kritiek. Twee jaar na verschijning van zijn artikel werd De Stuers benoemd tot ambtenaar op het ministerie waaronder cultuur ressorteerde. Aan hem hebben we de opzet van de monumentenzorg in Nederland te danken; evenals de bouw van het Rijksmuseum.

Twee bijzonder mooie tekeningen in het bezit van dat veelgeroemde Rijksmuseum, dit geketende aapje door Hendrick Goltzius en Jezus die de voeten van Petrus wast door Rembrandt. Ze behoorden tot de collectie van Jacob de Vos die circa 1300 tekeningen omvatte, voornamelijk van Nederlandse meesters uit de zeventiende eeuw, en die in 1883 in Amsterdam werd geveild. Bezorgd over het zoveelste verlies van belangrijk Nederland cultuurgoed staken enkele kunstlievende heren de koppen bij elkaar. Na overleg met Victor de Stuers richtten zij een fonds op waaruit op de veiling zo'n 500 tekeningen werden gekocht die via een systeem van renteloze lening en gespreide aankoop uiteindelijk allemaal in het Rijksmuseum terecht zijn gekomen. Uit dit initiatief werd nog in hetzelfde jaar 1883 de Vereniging Rembrandt geboren, die eerst via leningen, later via ruime schenkingen, tot op de dag van vandaag financieel is blijven bijdragen aan de verrijking van het Nederlandse museale kunstbezit.

ENGLISH SPOKEN ACCOUNT: PROTEST CLEANING OF PETER STRUYCKEN'S BLUE WAVES

[CLICK HERE]

SJAREL EX: PLEIDOOI PRO BLAUWE GOLVEN VAN PETER STRUYCKEN

Alberto Burri

Hieronder vindt u de tekst van de speech van Sjarel Ex, directeur van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, tijdens de informatieve bijeenkomst BEHOUD BLAUWE GOLVEN: WAARDEVOL VOOR ARNHEM, BELANGRIJK VOOR NEDERLAND op vrijdag 22 september 2017 in Rozet Arnhem.

Vanaf 1972 werkte Peter Struycken aan zijn blauwe golven bij de Arnhemse Rijnkade, een kunstwerk dat in 1978 tijdens de bestuursperiode van wethouder Kunstzaken A.J. Berkhout werd opgeleverd. Een nauwe samenwerking met Gemeentewerken Arnhem. Museum Kröller Muller maakt in zijn publicatie van 1977 gewag van intensieve discussies met ingenieur C. Pet en een uitvoering die geschiedde onder de verantwoordelijkheid van ingenieur M.J. Waalboer.

Robert Smithson

1972, dat is een jaar na de baanbrekende tentoonstelling Sonsbeek Buiten de Perken, waarin onder meer de wereldberoemde Broken Circle van Robert Smithson bij Emmen werd gerealiseerd. Waarin de troffel van Claes Oldenburg in het Sonsbeekpark werd gestoken, en het observatorium van Robert Morris verrees in Duin en Kruitberg, het landgoed in Santpoort-noord, bij Velsen. Het voorbeeldige Arnhemse Sonsbeek-initiatief waaierde onder de bezielende leiding van Wim Beeren uit over heel Nederland, van noord tot zuid, en geen brug was te ver. Polygoonbeelden van dat evenement blinken uit van een aanstekelijk en onvergetelijk optimisme - was het de Arnhemse wederopbouwtijd? - en veel nieuwsgierig publiek dat uit alle hoeken van het land toestroomde.

Het was toen dat Prinses Beatrix en Prins Claus in Huis Drakesteyn contact legden met het Nederlandse artistieke leven. Bij een ontvangst ter gelegenheid van een expositie daar in de tuin, met onder anderen Arthur Sproncken, Kees Franse en Rinus van de Bosch, had ook Claus zelf een kunstwerk gemaakt. Hij had een gedeelte van het gazon gemaaid in de vorm van een cirkel. Deze had hij omheind met paaltjes en prikkeldraad. In het midden stond een bord met de de tekst: 'Claus binnen de perken'. (Aldus de herinneringen van de daar aanwezige M.C.A.van de Hulsbeek van den Heuvel)

Speelse trots, die je ook ziet op panoramische zwart-witfoto’s van net na de oplevering: Blauwe Golven met een blinkend verse Opel Cadet Coupé, die langs het helder gestreepte, cutting edge sharpe, licht golvende landschap cruiset. Elke steen schittert in de zon, ligt strak in het gelid, er is geen vuiltje en geen grassprietje te zien. Adembenemend fraai.

Wat: schoonmaakactie Blauwe Golven

Waar: Blauwe Golven, Roermondsplein Arnhem. Ons vertrekpunt is Oude Kraan 26. voor kaart klik hier

Wanneer: vrijdag 22 september 2017

Hoe laat: vanaf 14:00 uur
Wat heb je nodig: emmer en borstel, water is voorhanden, stroom niet

Contact: Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

e-mail: behoudblauwegolvenarnhem@gmail.com
Meer informatie over de schoonmaakactie van vrijdagmiddag 22 september: [KLIK]

ERFGOEDVERENIGING HEEMSCHUT BIEDT AAN OM DEBAT TE ORGANISEREN OVER DE TOEKOMST VAN BLAUWE GOLVEN

Aan de leden van de gemeenteraad van Arnhem

Amsterdam, 17 september 2017

Onderwerp: debat over toekomst van het omgevingskunstwerk ‘Blauwe Golven’ van Peter Struycken

Geachte leden van de gemeenteraad van Arnhem,

Erfgoedvereniging Bond Heemschut volgt samen met haar Werkgroep Monumentale Kunst de ontwikkelingen rondom de toekomst van het omgevingskunstwerk ‘Blauwe Golven’. In opdracht van ons heeft Dr. Jonneke Jobse een waardebepaling gemaakt. Daarnaast hebben wij suggesties gegeven om te bezien of het kunstwerk geïntegreerd kan worden in de herinrichtingsplannen voor dat gebied, de zogeheten ‘Creatieve Corridor’. Zoals bekend is de kunstenaar van het werk, Peter Struycken, bereid hieraan mee te werken en hierin mee te denken.

Experts uit heel Nederland hebben hun mening over de ‘Blauwe Golven’ laten horen en deze zijn door de Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem op hun blog geplaatst en voor iedereen toegankelijk.

BLAUWE GOLVEN 2.0 HET ALTERNATIEF

© foto Marjon Gemmeke

Hieronder vindt u een door Heidi Linck in overleg met Peter Struycken geschreven aanzet om tot een alternatief plan te komen: een Creatieve Corridor met behoud van Blauwe Golven  

Blauwe Golven 2.0: het alternatief

Heidi Linck, namens werkgroep Behoud Blauwe Golven, 6 september 2017

1. Inleiding

De gemeenteraad van de stad Arnhem wordt gevraagd om op korte termijn een mening te vormen en besluit te nemen inzake een complex vraagstuk: de toekomst van het omgevingskunstwerk, tevens parkeerterrein, de Blauwe Golven van Peter Struycken (1977). De raad heeft er belang bij om zich juist en volledig te laten informeren en om te kunnen kiezen uit twee voorstellen. Met dit stuk willen wij de raad helpen om overzicht te krijgen van de kernvragen en discussiepunten.

De twee voorstellen zijn:

1. Sloop van het parkeerterrein De Blauwe Golven. Vervangen door groen van de restgebieden buiten de portalen en tussen de afwikkeling van wegen + bouw parkeergarage + paviljoen voor CASA.

2. Handhaven van het parkeerterrein de Blauwe Golven + paviljoen voor CASA. Vervanging van vrijgekomen terrein als gevolg van de verlegging van wegen door het golvend parkeerterrein. We noemen deze herziening Blauwe Golven 2.0.

In beide voorstellen kan de vormgeving van de Creatieve Corridor langs het huidige parkeerterrein onbelemmerd plaatsvinden. 

2. Het vraagstuk

Op de locatie van dit omgevingskunstwerk / parkeerterrein worden een aantal ruimtelijke ingrepen overwogen:

•       Het slopen van de Blauwe Golven en vervangen door gras, planten en bomen.

•       Aanpassing van de autowegen op het knooppunt Roermondsplein

•       De wens van architectuurcentrum CASA om ter plaatse een paviljoen als nieuw onderkomen te laten bouwen.

•       Langs de Blauwe Golven de verbinding te ontwerpen tussen het Arnhems Museum en de binnenstad, de zogenaamde Creatieve Corridor

Een plan door Buro Poelmans Reesink is bij de stukken naar de gemeenteraad gestuurd waarin de Blauwe Golven worden gesloopt. De werkgroep Behoud Blauwe Golven heeft echter een onderzoek naar het behoud van het omgevingskunstwerk voor de stad uitgevoerd. Informatie die het behoud van het parkeerterrein bepleit en onderbouwt vindt u op: http://behoudblauwegolvenarnhem.blogspot.nl/.

3. Blauwe Golven 2.0

Wij delen de ambitie om van het gebied een aantrekkelijk gebied te maken en wij doen het volgende voorstel om dat te realiseren: 

A. Hef de grauwigheid van de plek op.

•       Maak de Blauwe Golven schoon en herstel de fontein.

•       Formuleer een actueel onderhoudsplan voor de Blauwe Golven met begroting en technische specificatie. 

DIRECTEUR LOEFF VAN ERFGOEDVERENIGING HEEMSCHUT AAN DE LEDEN VAN DE GEMEENTERAAD VAN ARNHEM

foto Marjon Gemmeke

Amsterdam, 8 september 2017

Geachte leden van de gemeenteraad,

Al enige tijd volgt Erfgoedvereniging Bond Heemschut de ontwikkelingen van de plannen van het college van Burgemeester & Wethouders voor de zogeheten ‘Creatieve Corridor’. De plannen behelzen een herinrichting van het Roermondsplein en omgeving waarvan het internationaal toonaangevende omgevingskunstwerk van Peter Struycken op een negatieve manier onderdeel uitmaakt. De realisatie van de ‘Creatieve Corridor’ gaat namelijk ten koste van genoemd omgevingskunstwerk ‘Blauwe Golven’. Sterker nog: de ‘Creatieve Corridor’ wordt uitsluitend gerealiseerd wanneer ‘Blauwe Golven’ wordt vernietigd. De verstrengeling van realisatie en vernietiging is ook in financiële zin vastgelegd: alleen wanneer ‘Blauwe Golven’ verdwijnt, wordt geld vrijgemaakt voor de ‘Creatieve Corridor’.

BEHOUD BLAUWE GOLVEN: WAARDEVOL VOOR ARNHEM, BELANGRIJK VOOR NEDERLAND

INFORMATIEVE BIJEENKOMST IN ROZET ARNHEM

Vrijdag 22 september is er, voorafgaande aan de schoonmaakactie van Blauwe Golven later in de middag, een informatieve bijeenkomst over het omgevingskunstwerk Blauwe Golven en het werk van beeldend kunstenaar Peter Struycken.

Sprekers op deze bijeenkomst zijn:

Carel Blotkamp, kunstenaar en emeritus hoogleraar moderne kunst van de Vrije Universiteit Amsterdam

Sjarel Ex, directeur Museum Boijmans Van Beuningen

Bernard Colenbrander, hoogleraar architectuurgeschiedenis en architectuurtheorie aan de Technische Universiteit Eindhoven

Gijs Frieling, muralist, coördinerend adviseur beeldende kunst van het Atelier Rijksbouwmeester

Wat: Informatieve bijeenkomst over het omgevingskunstwerk Blauwe Golven en het werk van Peter Struycken

Waar: auditorium van Rozet, Kortestraat 16, 6811 EP ARNHEM, voor kaart klik hier

Wanneer: 22 september 2017

Hoe laat: aanvang 12:00 uur, einde omstreeks 13:45

Toegang: gratis.

Meer Informatie: Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

e-mail: behoudblauwegolvenarnhem@gmail.com

SCHOONMAAKACTIE BLAUWE GOLVEN 22 SEPTEMBER 2017

© foto Gerth van Roden 1978

OPROEP!

Wat: schoonmaakactie Blauwe Golven

Waar: Blauwe Golven, Roermondsplein Arnhem. Ons vertrekpunt is Oude Kraan 26. voor kaart klik hier

Wanneer: vrijdag 22 september 2017

Hoe laat: vanaf 14:00 uur
Wat heb je nodig: emmer en borstel, water is voorhanden, stroom niet

Contact: Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

e-mail: behoudblauwegolvenarnhem@gmail.com

Kom op vrijdag 22 september om 14:00 uur naar het Roermondsplein in Arnhem. Wij, de Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem en medestanders, maken op die dag een stuk van Peter Struyckens omgevingskunstwerk Blauwe Golven schoon.

Waarom doen we dat?

Wij willen de aandacht vestigen op het belang van behoud van Peter Struyckens, uit de jaren zeventig van de vorige eeuw stammende omgevingskunstwerk Blauwe Golven. Struycken behoort met Ad Dekkers, Carel Visser en Wim Crouwel tot een generatie kunstenaars en ontwerpers die in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw beeldende kunst en ontwerp in Nederland een nieuw en modern aanzien gaf.

Blauwe Golven spreekt voor het talent van deze generatie vernieuwers en is een afspiegeling van de artistieke en maatschappelijke ideeën en ambities die in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw in Nederland werden gekoesterd en betwist.

OPEN BRIEF AAN DE BEWONERS VAN FLAT DU SOLEIL EN DE OUDE KRAAN: SLOOP VAN BLAUWE GOLVEN BRENGT U GEEN PARK OF GROENE OASE

Arnhem 1 september 2017

Geachte bewoners van flat Du Soleil en de Oude Kraan,

In juni van dit jaar schreef een aantal van u een open brief aan het gemeentebestuur. Daarin pleitte u voor sloop van Peter Struyckens omgevingskunstwerk Blauwe Golven en het zo spoedig mogelijk uitvoeren van het plan voor een groene corridor. U, die de aan Struyckens Blauwe Golven grenzende flats bewoont, voert aan last te hebben van luchtvervuiling, hitte en de geluidsoverlast van het uitgangspubliek dat voor uw deur zijn auto parkeert. Bovendien meent u dat door sloop van Blauwe Golven en de aanleg van een groene corridor de stad op het Roermondplein een zogenaamde betere 'entree' krijgt. Zijn dat de juiste argumenten en krijgt u nu inderdaad een groene corridor voor de deur als de sloopplannen doorgaan? Volgens ons niet en daarvoor hebben wij de volgende argumenten.

RIJKSBOUWMEESTER FLORIS ALKEMADE AAN HET ARNHEMSE COLLEGE VAN B&W: BLAUWE GOLVEN GETUIGT VAN EEN IN NEDERLAND ONGEËVENAARD MOEDIG EN VISIONAIR OPDRACHTGEVERSCHAP VAN UW VOORGANGERS

Dit is de brief die Rijksbouwmeester Floris Alkemade en zijn adviseurs stuurden aan het Arnhemse College van B&W. 

Den Haag, woensdag 17 mei 2017 

                                                   “Once upon a time or maybe twice
                                                     there was an unearthly paradise called Pepperland” 
                                                       The Beatles, The Yellow Submarine 

Aan: het college van Burgemeester en Wethouders van Arnhem. 
  
Geacht College, 

We hebben vernomen dat in uw gemeente plannen worden ontwikkeld om het centrumgebied aan de Rijn, het Roermondsplein onder de Nelson Mandelabrug te transformeren tot een groene corridor. Daarbij zou het kunstwerk “de Blauwe Golven” van Peter Struycken verdwijnen. 

Wij zien dat het werk onderhoud behoeft en daardoor niet meer de oorspronkelijke frisse uitstraling heeft. Ook hebben wij begrip voor een aantal van de vraagstukken die in dit gebied spelen zoals wateroverlast bij zware regenval en hittestress in de zomer. Daar staat tegenover dat het kunstwerk van Peter Struycken uniek is. Het is het meest overrompelende voorbeeld van omgevingskunst uit de Arnhemse school: een uitzonderlijk zorgvuldig ontworpen èn uitgevoerde functioneel-artistieke omgeving. 

PROTESTACTIE TEGEN DE BESLUITVORMING ROND BLAUWE GOLVEN : VRIJDAGMIDDAG 22 SEPTEMBER 2017 14:00 UUR

Op vrijdagmiddag 22 september organiseren de Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem en de Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Bond Heemschut een protestactie op het omgevingskunstwerk Blauwe Golven in Arnhem. De actie is een protest tegen de haast en het ontbreken van debat, overleg en alternatieven in de politieke besluitvorming rond de sloop van Blauwe Golven. Tijdens de actie zal de ontwerper van Blauwe Golven, Peter Struycken, zelf aanwezig zijn en spreken.

'Met de Stad', zo heet het in 2014 door SP, CDA en D'66 gesloten bestuursakkoord, waarmee de genoemde partijen Arnhem in de periode 2014-2018 wilden gaan besturen. Inmiddels lijkt het erop dat het college en de genoemde partijen liever zonder de stad aan het roer staan.

Het Arnhemse college van B&W - waarvoor de genoemde partijen en de Christen Unie de wethouders leveren - wil Blauwe Golven slopen, het voor Arnhem karakteristieke omgevingskunstwerk aan de voet van de Mandelabrug. Blauwe Golven, in de jaren zeventig ontworpen door Peter Struycken, moet plaatsmaken voor een park dat een onderdeel moet gaan vormen van de zogenaamde Creatieve Corridor.

VERVROEGDE BEHANDELING SLOOP BLAUWE GOLVEN DOOR ARNHEMSE GEMEENTERAAD AFGEBLAZEN

foto persburo W.Korvinus

De vervroegde behandeling van het voorstel van het Arnhemse college van B&W om Peter Struyckens omgevingskunstwerk Blauwe Golven te slopen voor de aanleg van een Creaeve Corridor op 26 juni, 3 juli en 10 juli gaat NIET door. Onder druk van de oppositie in de Arnhemse gemeenteraad is de zaak van de agenda gehaald.

BERNARD COLENBRANDER AAN B&W VAN ARNHEM OVER BLAUWE GOLVEN: U HEEFT GEEN ZICHT OP WAT U IN HUIS HEEFT, EEN TOPSTUK

Bernard Colenbrander - hoogleraar in de architectuurgeschiedenis en architectuurtheorie aan de Technische Universiteit Eindhoven, chroniqueur van de wederopbouw van de Enschedese wijk Roompot en winnaar van de Pierre Bayle-prijs voor de architectuurkritiek - schreef het Arnhemse college van B&W op 24 mei 2017 een brief. Een antwoord kreeg hij tot nu toe niet.

Meer weten over het werk van Bernard Colenbrander? Kijk op de site van Stichting Architecturalia

Eindhoven 24 mei 2017

Geacht college,

Ik heb met belangstelling kennis genomen van de in Arnhem gevoerde discussie over de aanleg, ter hoogte van het Roermondsplein, van de zogenaamde Creatieve Corridor, daar waar tot op heden de Blauwe Golven stromen van Peter Struycken.

Steden zijn voortdurend bezig de publieke ruimte te verbeteren en dat is ook terecht. Dat daarbij tegenwoordig de functionele onderlegger veelal direct of indirect verband houdt met creatieve functies, is eveneens begrijpelijk, nu we leven en werken in een economie die tendeert naar een kenniseconomie. Bij de planvorming voor de Creatieve Corridor valt me in de eerste plaats op dat een combinatie wordt gemaakt tussen een parkachtig arrangement en een heftige verkeersinfrastructuur., Men kan zich de vraag kan stellen of het wel goed verpozen zal zijn onder een verkeerswegstapeling zoals die hier aanwezig is. De bij het inspiratiedocument geleverde beelden geven geen aanleiding om te veronderstellen dat deze wisselwerking tussen verkeer en natuur artistiek en functioneel scherp is overwogen. Veel vormgeving is in ieder geval niet te bespeuren.

Belangrijker echter, vanuit mijn waarnemerspositie uit de architectuurgeschiedenis, is dat de door U nagestreefde verbetering gepaard gaat met grote ongevoeligheid ten aanzien van bestaande kwaliteiten. Het zijn namelijk de Blauwe Golven die het moeten ontgelden om de Creatieve Corridor mogelijk te maken. Mogelijk belemmert het matige onderhoud van Peter Struyckens kunstwerk U het vrije zicht op wat U in huis heeft: een topwerk uit de naoorlogse toegepaste kunst. Ideologisch past dat werk bij de herleving van de abstracte kunst in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog, door toedoen van op latere leeftijd dan wel postuum steeds vermaarder wordende kunstenaars als Ad Dekkers, Jan Schoonhoven en Peter Struycken. Bijzonder aan met name de laatste is dat hij vrij veel van zijn werken in de openbare ruimte heeft gerealiseerd, waar ze doorgaans direct inspelen op de stedelijke ruimte zoals die zich in moderne tijden ontwikkeld heeft, inclusief de ruis van druk verkeer en mondain vermaak. De Blauwe Golven zijn daar de manifeste uitdrukking van, ‘huftervast’ gematerialiseerd zij het slecht schoon gemaakt, zich lenend voor een verscheidenheid van functies, desnoods parkeren, mits de kwaliteiten ervan maar welbewust worden onderhouden en gecultiveerd.

Naar mijn smaak heeft U in Arnhem op deze complexe, maar mooie locatie dan ook eerder een onderhoudsvraagstuk dan een ontwerpvraagstuk. Ik wil U daarom graag oproepen het kunstwerk van Peter Struycken alsnog op waarde te schatten en de positie ervan in zijn omgeving waar mogelijk nog verder te verduidelijken – en niet over te gaan tot een zinloos offer van cultuur.

Hoogachtend,

Prof.dr. Bernard Colenbrander Professor Architectural History and Theory

ARNHEM EN DE KUNST VAN HET ONDERHOUD: PROJECT BLAUWE GOLVEN VAN PETER STRUYCKEN

Kunst in de openbare ruimte was voorheen hét geneesmiddel tegen alle ruimtelijke kwalen. De Blauwe Golven van Peter Struycken in Arnhem dreigen nu te worden verdrongen door het nieuwste geneesmiddel: groen.

Lees het artikel van Ton Verstegen op ArchiNed 

EEN PDF AANVRAGEN VAN JONNEKE JOBSE'S KUNST- EN CULTUURHISTORISCHE WAARDEBEPALING

Wat is de kunst- en cultuurhistorische waarde van Blauwe Golven, het uit de jaren zeventig daterende omgevingskunstwerk van Peter Struycken op het Arnhemse Roermondsplein dat nu met sloop wordt bedreigd? Op deze vraag geeft kunsthistorica Jonneke Jobse een antwoord in de waardebepaling die hieronder is te lezen. U kunt kosteloos een PDF van Jobse's Waardebepaling aanvragen door een mail te sturen naar behoudblauwegolvenarnhem@gmail.com o.v.v. Waardebepaling Blauwe Golven.

BLAUWE GOLVEN: EEN KUNST- EN CULTUURHISTORISCHE WAARDEBEPALING VAN HET OMGEVINGSKUNSTWERK VAN PETER STRUYCKEN OP HET ROERMONDSPLEIN IN ARNHEM (1974-1977)

Jonneke Jobse
Mei 2017

Aanleiding

De aanleiding voor het opstellen van deze waardebepaling vormt de door het college van B en W van de Gemeente Arnhem voorgenomen herinrichting van het langs de Rijn gelegen deel van de Arnhemse binnenstad. Het zich op het Roermondsplein bevindende omgevingskunstwerk van Peter Struycken zal in dit plan plaats moeten maken voor een park.(1) Struycken heeft het plein in de jaren zeventig met blauwe en witte klinkers het aanzien gegeven van een golvend wateroppervlak, bekend geworden onder de naam Blauwe Golven.
 De Gemeente Arnhem heeft aanvankelijk het plan geopperd om de aanwezige golfstructuur te handhaven en na de verwijdering van de bestrating met groen te beplanten. Peter Struycken heeft hiertegen op 1 maart 2017 in een brief geprotesteerd, zich beroepend op de auteurswet die de eigenaar wel het recht geeft een kunstwerk in de openbare ruimte geheel te verwijderen maar niet gedeeltelijk, aangezien dat een aantasting van het kunstwerk kan betekenen waardoor de kunstenaar reputatieschade kan oplopen. Hij heeft het college laten weten dat hij zich principieel zal verzetten tegen hergebruik van de golfstructuur omdat het een wezenlijk bestanddeel is van zijn omgevingskunstwerk.(2)
 Tijdens een raadsvergadering op 3 april 2017 heeft wethouder Gerrie Elferink te kennen gegeven dat een al geplande wegomlegging volledig behoud in de weg staat.(3) Hij wil de gemeenteraad vóór het einde van dit jaar laten beslissen over de sloop van het omgevingskunstwerk. De Werkgroep Monumentale Kunst van de Erfgoedvereniging Bond Heemschut heeft dr. Jonneke Jobse – kunsthistoricus en auteur van meerdere publicaties over Peter Struycken en de Arnhemse School – bij monde van de heer Gerard van den Berg verzocht een kunst- en cultuurhistorische waardebepaling op te stellen, met de bedoeling de besluitvorming van argumenten te voorzien en mogelijk een monumentenstatus aan te vragen voor Struyckens Blauwe Golven.

Noten
1 Zie inspiratiedocument Creatieve Corridor Arnhem (januari 2017). 
2 Zie http://behoudblauwegolvenarnhem/blogspot.nl. 
3 Zie https://arnhem.raadsinformatie.nl. 
Blauwe Golven 

Blauwe Golven 

De locatie van het omgevingskunstwerk
In 1965 werd door de gemeente Arnhem de Arnhemse Brugcommissie opgericht, die moest adviseren over een geschikte locatie voor de aanleg van een tweede brug over de Rijn.(4) Gekozen werd voor een nieuwe oeververbinding bij het Roermondsplein, waar eerder een schipbrug had gelegen en een veerpont had gevaren. Het verkeerstechnische plan voor de herinrichting van het Roermondsplein werd in 1972 opgesteld door de Dienst Gemeentewerken, waarna de Directie Bruggen van Rijkswaterstaat de bestekken en tekeningen leverde voor de betonconstructies van de brug en de op- en afritten. Het definitieve ontwerp kwam in 1974 gereed. Drie jaar later, op 17 december 1977, kon de Roermondspleinbrug officieel in gebruik worden genomen.
 De sinds 1987 naar Nelson Mandela vernoemde brug bestaat in feite uit twee tegen elkaar gelegde bruggen: één voor het particuliere autoverkeer en één bestemd voor openbaar vervoer, fietsers en voetgangers. Komend vanuit het zuiden wordt de automobilist via een enorm ovaalvormig verkeercircuit, dat het hoogteverschil tussen brug en oever moet overbruggen, naar de binnenstad en in oostelijke en westelijke richting geleid , terwijl het openbaar vervoer en de fietsers aan de oostzijde van het plein rechtstreeks noordwaarts rijden.
 Peter Struycken kreeg in 1974 van de gemeente Arnhem bij monde van A.J. Berkhout, wethouder Kunstzaken en voorzitter van de commissie Beeldende Vormgeving Openbare Gebouwen en Terreinen, de opdracht om het gebied onder de noordelijke op- en afritten van de brug beeldend vorm te geven. Het betreft een tussen de Rijnkade en de bebouwing langs de Oude Kraan ingeklemd driehoekig terrein met een afmeting van ongeveer 150 x 300 x 500 meter. Het door Struycken voor dit gebied ontworpen omgevingskunstwerk kwam eind 1977 gereed.
 De opdracht maakte deel uit van een omvangrijker project. Tussen 1972 en 1975 was Struycken ook verantwoordelijk voor de vormgeving van de kademuur tussen de Oude Rijnbrug en de Roermondspleinbrug en van een parkje naast het Provinciehuis. Bovendien werd hij in 1974 belast met de vormgeving van de kademuur aan de rivierzijde van het Roermondsplein. De uitvoering hiervan werd in 1975 voltooid.

Noot
4 Gegevens over de totstandkoming van Blauwe Golven zijn ontleend aan de notulen van de Commissie Beeldende Vormgeving Openbare Gebouwen en Terreinen van de Gemeente Arnhem (Gelders Archief, Arnhem) ; R. Brouwers, ‘Stedebouwkundige woonsituatie geklaard: Struycken in plaats van struiken. Kunst in het groot brengt Arnhem en Rijn weer samen’, Wonen – TA/BK, (1977) 8, pp. 4-10; P. Struycken, ‘Beeldende vormgeving van de Rijnkade en de terreinen onder de Roermondspleinbrug te Arnhem’, in: tent.cat. Struycken. Beelden en Projecten, Otterlo (Rijksmuseum Kröller-Müller) 1977, pp. 41-45; J. Vredenberg, ‘De “Blauwe Golven” op het Roermondsplein in Arnhem’, Arnhem De Genoeglijkste, 18 (1998) 4, pp. 173-177.

ARNHEM HEEFT MET BLAUWE GOLVEN EEN KUNSTLANDSCHAP DAT ZIJN WEERGA NIET KENT

Berndnaut Smilde, Nimbus

PETER JORDAAN PLEIT VOOR BEHOUD

In juni 2017 opent in de Arnhemse binnenstad Collectie de Groen, een particuliere collectie van hedendaagse kunst. Peter Jordaan, samen met Marjolein de Groen initiatiefnemer van Collectie de Groen, sprak zich op de bijeenkomst van 16 mei van het Arnhemse architectuurcentrum CASA uit voor behoud van Peter Struckens Blauwe Golven.

VAN BLOEDPROP TOT PARK

Peter Jordaan

In de programmamail voor vanavond van Ton Schulte wordt Hans Jongerius aangekondigd als voorstander van verandering. Ik ben voorstander voor herstel en waardering van de blauwe golven en anderen zijn voorstander van afbraak.

ik hoop niet dat Ton denkt dat ik, van VOOR de blauwe golven tegenstander van verandering ben. En alles bij het oude wil laten. Daar gaat het niet om. Voor alle duidelijkheid: Blauwe golven die blijven of gesloopt worden, dat heeft niets te maken met verandering. Mij gaat het vooral om de toon die gezet is in het hele spel rondom het werk van Peter Struyken.

Die golven van Peter Struyken trotseren al bijna vijf decennia alle stedenbouwkundige ingrepen die Arnhem heeft ondergaan.

Zij liggen daar, ooit schoon, blauw en wit houden de golven fier stand.

Maar als het aan de visionairs en beslissers ligt zijn de golven uitgerold.

Zij moeten plaats maken voor een bruisende creatieve corridor.

En daar past geen blauwe golf in.

Zijn de blauwe golven dan een slecht mislukt beeld? Nee want een slecht beeld laat je geen veertig jaar liggen, zelfs Arnhem doet dat niet.

Zijn de blauwe golven gedateerd? Nee, want het beeld roept nog steeds genoeg controverse op.

Zijn de blauwe golven een schoonheid om te zien? Nee, nu zeker niet, het plein is de afgelopen decennium aan z’n lot overgelaten en ligt er zwaar vervuild bij